Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
w Poznaniu
Wydział Psychologii i Kognitywistyki 
Materiały dla studentów

Jesteś w: Diagnoza psychologiczna

Diagnoza psychologiczna - podstawowe kompetencje

Przedmiot (moduł) składa się z  trzech części: wykładu (przewodnika po literaturze), konwersatorium (miejsca na dyskusję nad podstawowymi problemami diagnozy, refleksji nad przedmiotem i celami diagnozowania oraz uwarunkowaniami procesu podejmowania decyzji diagnostycznych) oraz laboratoriów (ćwiczeń podczas zajęć i samodzielnego opracowania jednego badania diagnostycznego).

Szczegóły opisane są na odpowiednich podstronach oraz w sylabusie. Zasady studiowania opisane są w regulaminie studiów UAM. Zasady zaliczania modułu opisano na tej stronie, poniżej.

W roku akademickim 2014-2015 przeprowadziliśmy badania ankietowe - można zapoznać się z krótkim opracowaniem wyników (choc to dawno temu, to warto!).

W związku z tym, że - jak napisała Rocio Fernandez-Ballesteros "Diagnoza należy do najbardziej podstawowych dziedzin psychologii, w potocznym rozumieniu często jest z nią utożsamiana" - proponujemy zapoznać się ze Standardami diagnozy psychologicznej oraz innymi zaleceniami, opracowanymi przez . Warto też sięgnąć do numeru specjalnego czasopisma wydziałowego Testy psychologiczne w praktyce i badaniach.

Założenia ogólne

        Można wyróżnić dwa podejścia do uniwersyteckiego kształcenia profesjonalistów, dwa modele uniwersyteckiej edukacji. 

Jeden z nich zakłada, że celem kształcenia jest wyposażenie przyszłych profesjonalistów we wszystkie kompetencje, niezbędne do wypełniania przyszłych zadań oraz rozwinięcie umiejętności rozwiązywania problemów, które mogą napotkać w okresie całej kariery profesjonalnej, niezależnie od zmieniających się warunków. Drogą do osiągnięcia tego celu jest przekazywanie już ustrukturowanej wiedzy w obrębie wąskich, atomistycznie traktowanych subdyscyplin oraz odbywanie – po zajęciach teoretycznych – praktyk zawodowych, gdzie na podstawie obserwacji studenci uczą się stosowania uprzednio nabytej wiedzy i kojarzenia jej ze stereotypowymi przypadkami jej aplikacji. Ta wiedza proceduralna („wiedzieć jak”) nie jest poddawana krytycznej refleksji i staje się elementem ukrytej „zawodowej kultury”. Model ten nazywa się statyczną „filozofią plecaka”, w którym znajduje się wyposażenie na całe zawodowe życie, przygotowane przez uczelnię.

        Inny model edukacji - tzw. „nowego profesjonalizmu” - jest efektem wymagań, jakie stawia profesjonalistom współczesny rynek pracy. Tu wiedza zdobywana podczas uniwersyteckiej edukacji traktowana jest jako podstawa rozumienia sytuacji spotykanych w praktyce zawodowej, a sytuacje te inicjują zawodowy rozwój. Jak twierdzi Donald Schön, twórca będącej podstawą tego modelu koncepcji refleksyjnej praktyki, o powodzeniu profesjonalnego działania decyduje nie tyle umiejętność aplikacji wiedzy teoretycznej w praktyce, co zdolność do szczególnego rodzaju refleksji: „refleksji-w-działaniu” i „refleksji-nad-działaniem”. Kompetencja profesjonalna to więc zdolność do eklektycznego korzystania z wiedzy akademickiej , by najpełniej opisać i wyjaśnić praktyczne problemy, z jakimi spotyka się profesjonalista. "Teoria" powinna być spostrzegana jako źródło idei, wskazująca możliwe i niewykluczające się kierunki poszukiwań. Uniwersytet wydaje się najlepszym miejscem ułatwiającym dostęp do informacji i krytyczne ich wyszukiwanie.

        Realizacja tego celu - kształcenia „nowych profesjonalistów” - wymaga zmiany myślenia o programach kształcenia. W związku z tym tak zaplanowaliśmy ten moduł, by sprawdzeniem wiedzy i umiejętności był nie tylko egzamin czy kolokwium, ale przede wszystkim samodzielnie opracowane i integrujące kompetencję diagnostyczną studium przypadku. 

Ze względów organizacyjnych zajęcia w ramach tego modułu kończą się ze względów "biurokratycznych" egzaminem z wykładu, ale treść zajęć podporządkowana jest jednemu celowi - jak najlepsze opracowanie studium przypadku. Wykład i konwersatorium mają wspomagającą rolę dla opracowania przypadku (laboratorium). W istocie punktem docelowym jest przypadek i otrzymanie najlepszej oceny z laboratorium.
Każda z tych form odpowiada na inne ale powiązane ze sobą pytania:

  • wykład: dlaczego tak diagnozujemy? jakie są sposoby diagnozowania i dlaczego są one takie właśnie? po co diagnozujemy?

  • konwersatorium: dlaczego tak wyglądają konkretne narzędzia diagnozowania? co "psychologicznego" jest w diagnozowaniu?

  • laboratorium: jak diagnozować w konkretnych okolicznościach i konkretnym kontekście?

Chcemy, by podczas zajęć dominowały: samodzielna praca w małych grupach i późniejsza dyskusja koncentrująca się na problemach oraz poszukiwanie konsensusu. Generalnie - chcemy podczas zajęć tworzyć warunki sprzyjające rozwojowi zdolności do refleksyjnej praktyki.

Zaliczenie modułu (przedmiotu)

Diagnoza psychologiczna: podstawowe kompetencje (wykład)

  • warunki i tryb odbywania zajęć dydaktycznych: 30 godz., terminy i miejsce zajęć opisane są w planie zajęć,
  • warunki usprawiedliwiania i odrabiania nieobecności na zajęciach: nie ma potrzeby,
  • warunki i tryb składania egzaminu: zgodnie z regulaminem studiów oraz informacja na pierwszym wykładzie,
  • tryb ogłaszania wyników egzaminu: studenci otrzymają wyniki przez zapis w USOS w ciągu 7 dni od daty każdego egzaminu.
UWAGA: warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest uprzednie zaliczenie wszystkich zajęć z modułu (przedmiotu).

Diagnoza psychologiczna: podstawowe kompetencje (konwersatorium)

  • warunki i tryb odbywania zajęć dydaktycznych: 30 godz., obecność na zajęciach jest obowiązkowa, 
  • warunki usprawiedliwiania i odrabiania nieobecności na zajęciach: nie ma możliwości odrabiania nieobecności, dopuszczalna liczba godz. nieobecności to 20% (6 godz.),
  • warunki i tryb uzyskiwania zaliczenia: warunkiem zaliczenia jest otrzymanie pozytywnej oceny z testu wiadomości (min. 31 punktów, czyli 50% + 1 poprawnych odpowiedzi na pytania testowe),
  • terminy zaliczenia (kolokwia cząstkowe) podane zostaną podczas zajęć,
  • tryb ogłaszania wyników zaliczenia: studenci otrzymają wyniki drogą mailową w ciągu 7 dni od daty każdego kolokwium,
  • ostateczne oceny wprowadzane są wprowadzane do systemu USOS zgodnie z regulaminem studiów.

Diagnoza psychologiczna: podstawowe kompetencje (ćwiczenia)

  • warunki i tryb odbywania zajęć dydaktycznych: 50 godz., obecność na zajęciach jest obowiązkowa, 
  • warunki usprawiedliwiania i odrabiania nieobecności na zajęciach: w przypadku nieobecności student jest zobowiązany przedstawić osobie prowadzącej zajęcia wykonane zadanie domowe, którego efekty były omawiane podczas tych zajęć, dopuszczalna liczba godz. nieobecności to 8 godz. (dwie nieobecności) podczas zajęć grupowych (I-IX i XIII),
  • warunki i tryb uzyskiwania zaliczenia: warunkiem zaliczenia jest otrzymanie pozytywnej oceny z pracy pisemnej (raport oraz portfolio z badania diagnostycznego) i złożenia jej w wyznaczonym terminie,
  • tryb ogłaszania wyników zaliczenia: studenci otrzymają ocenione prace pisemne wraz z arkuszem oceny,
  • ostateczne oceny są wprowadzane do systemu USOS zgodnie z regulaminem studiów.

Po zakończeniu przedmiotu i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia zakładamy, że student:

  • Omawia kroki i etapy procesu diagnozowania; posiada wiedzę na temat procesu diagnostycznego, rozumianego jako relacja międzyosobowa zachodząca w określonym czasie i kontekście.
  • Zna podstawowe metody diagnostyczne: swobodne, kwestionariuszowe i projekcyjne, umie je porównać i sklasyfikować.
  • Zna specyfikę podstawowych metod diagnostycznych, założenia teoretyczne, sposoby konstrukcji i zasady stosowania podstawowych metod diagnostycznych oraz możliwości i ograniczenia; wie jakie są źródła potencjalnych błędów.
  • Zna kryteria rozpoznawania oraz wartość podstawowych metod diagnostycznych pod kątem jakości psychometrycznej i diagnostycznej oraz zakresu stosowania.
  • Zna zasady integrowania danych pochodzących z różnych źródeł.
  • Rozumie ujęcie diagnozy jako procesu komunikacyjnego i społecznego.
  • Wie, jakie znaczenie w procesie diagnostycznym ma dobry kontakt z osobą badaną oraz motywacja do badań.
  • Potrafi nawiązać kontakt, motywować oraz efektywnie współpracować z osobami badanymi (na podstawowym poziomie).
  • Ma świadomość problemów etycznych związanych z procesem diagnozy oraz wrażliwość na kwestie etyczne.
  • Wie, jakie elementy powinien zawierać raport z badań psychologicznych i jak powinien być zredagowany.
  • Zna zasady konstruowania opinii psychologicznej (orzeczeń).
  • Posiada wiedzę pozwalającą zaplanować proces diagnostyczny, sformułować problem, postawić hipotezy diagnostyczne i opracować strategię ich weryfikacji.
  • Potrafi sformułować problem, postawić hipotezy diagnostyczne oraz dobrać odpowiednie metody do weryfikacji hipotez.
  • Potrafi zaplanować przebieg procesu diagnostycznego.
  • Dobiera narzędzia diagnostyczne odpowiednie do celu diagnozy i stosownie do okoliczności.
  • Potrafi przeprowadzić badanie za pomocą wywiadu, kwestionariuszy, wybranych technik projekcyjnych.
  • Potrafi interpretować dane uzyskane za pomocą wybranych narzędzi diagnostycznych, w świetle teorii. 
  • Umie sporządzić całościowy syntetyzujący raport z przeprowadzonego badania diagnostycznego.
  • Potrafi integrować dane uzyskane za pomocą różnych metod diagnostycznych.
  • Zna zasady skutecznego komunikowania wyników badania diagnostycznego.
  • Potrafi komunikować wyniki badania odnośnie do problemu klienta i celu badania; potrafi dostarczać zrozumiałych i użytecznych informacji zwrotnych.
  • Umie opisać przebieg i zdefiniować uwarunkowania procesu podejmowania decyzji diagnostycznych, wymienić źródła błędów diagnostycznych i rozumieć ich wpływ.
  • Rozumie związek pomiędzy diagnozą a interwencją; wie, że diagnozowanie obejmuje też planowanie interwencji.
  • Potrafi samodzielnie przeprowadzić badania diagnostyczne.
    Poznań 09.2020  © W.J. Paluchowski

©